Moderno stepenište i njegovi elementi

1. Savremene stepenice

Stručno govoreći, unutrašnje stepenice su horizontalne površine po kojima se gazi, a koje omogućavaju kretanje, odnosno, penjanje i silaženje sa višeg na niži sprat i obrnuto, što je njihova primarna funkcija. Stepenice moraju biti takve da se po njima sigurno i udobno korača. To se postiže odabirom pravih materijala i pravilnim planiranjem njihovih dimenzija. Prilikom projektovanja naročita se pažnja obraća na odgovarajuću visinu svake stepenice koja iznosi oko 17,5 cm, dok je idealna dubina oko 28 cm. Tačnije rečeno, veličina stepenica je standardizovana i određuje se prema tzv. Blondelovoj formuli koja glasi: 2x visina čela + 1x širina gazišta=63-65 cm. Pravilno planiranje dimenzija stepenica ključno je za obezbijeđenje sigurnog i udobnog hodanja koliko i za izbjegavanje prekomjernog naprezanja i mogućih povreda. Osnovno je pravilo je da minimalna dubina stepenica mora biti jednaka dužini čitavog stopala. Izbor pravog materijala takođe je važan faktor u obezbijeđivanju sigurnosti i udobnosti.

1.1. Kakve su savremene stepenice?

Unutrašnje stepenice su se, kao i ostalo pokućstvo, vremenom meijnjale i poboljšavale. Moderni trendovi uređenja skloniji su dematerilizaciji njihovog volumena, što praktično znači da se izbjegava „prava gradnja“ punih, gabaritnih i masivnih stepeništa već se vide samo gazišta kao samostalna struktura ili im je konstrukcija skrivena u zidu. Drugi pristup projektovanju savremenih stepenica je multifunkcionalni – zapravo, enterijeristi nastoje da, uglavnom zbog skučenosti prostora, najveći broj elemenata pokućstva služi za više namijena – tako svaka stepenica može biti element na izvlačenje, skladišni prostor ili polica za knjige, video ili audio-uređaje, kolekcije i slično, što ih onda čini još korisnijim i značajnijim. Treba imati na umu da stepenice zauzimaju veoma veliku korisnu površinu, pa je njihova višestruka uloga u prostoru još poželjnija.

2. Okvir stepeništa

Ram stepeništa čini niz stepenica između dva podesta ili između dva sprata, ako odmorišta nema. To je jedna linija ili trasa stepenika. U stambenim objektima najčešće se nalaze jednoramna i dvoramna stepeništa. Međutim, postoje i troramna, ali i drugačije projektovana, u zavisnosti od raspoloživog prostora, visine, namijene i namijere dizajnera. Jednoramna stepeništa su najjednostavnije, pravolinijsko povezivanje dva nivoa ili dva sprata; dvoramna imaju odmorište ili podest u sredini, pri čemu oba kraka mogu ići u istom pravcu ili u suprotnim. Kako god da se projektuju, osim što su funkcionalan jesu i vrlo su bitan estetski element u prostoru, a ima i onih koja su prava umjetnička djela.

Pravilo je da u jednom ramu ne smije biti više od 18 stepenica, pa se onda u zavisnosti od visine koja treba da se premosti, prave raspored i struktura. Važna je i širina stepeništa, koja prvenstveno zavisi od namijene građevine (privatna kuća, stambena zgrada javni ili poslovni objekt) i procjene broja korisnika, odnosno, učestalosti upotrebe. Što više korisnika to šire stepenice, nepisano je pravilo, tako da u kućama može biti 90-110 cm dok se za javne objekte ne preporučuje uže od 120 cm.  

3. Podest ili odmorište

Odmorište je površina koja se javlja između i/ili na kraju stepeništa. Kada je podest između stepenica, uglavnom služi za odmor ili olakšanje uspona. Osim toga, podest služi i za to da se promijeni pravac kretanja, ako je stepenište napravljeno kao dvoramno ili troramno. Da bi podest bio udoban i funkcionalan, posebno za nošenje namiještaja, mora biti dubok barem koliko je širok ram stepeništa. To je najmanje 90 cm, ali ako ima prostora, bolje je da bude što dublji.

4. Ograda za savremene stepenice

Posljednji element stepeništa je ograda čija je primarna funkcija da obezbijedi sigurnost, a prilikom hodanja služi kao podrška korisniku. Ako je stepenište postavljeno tik uz zid, dodatna ograda, zapravo, gelender se može postaviti direktno na zid. Pravila koja se tiču dimenzioniranja stepenica, jednako važe i za ograde. Minimalna visina ograde na galeriji je 105 cm, a na stepeništu 85-95 cm, mjereno od dna stepenica ili poda. Onda kada je ograda od letvica ili stubića, razmak među njima ne smije biti veći od 10 cm, uglavnom radi bezbijednosti djece i kućnih ljubimaca.

Ograda može biti usidrena frontalno (sa strane) ili na prilaznoj površini stepenica. Danas postoje i modernije varijante koje se sidre u međuspratnu ploču i stepenice ili u pod, tako da pokrivaju cijelu površinu. Ovo je naročito primijereno za one tipove uređenja enterijera kada stepenište treba da je uočljiv segment dizajna. Osim pravog izbora visine, bitan je i pravilan izbor boje i materijala, tako da se ograda slaže i stilski upotpunjuje stepenište koliko i enterijer.