1. Metalne stepenice - šta sve treba da znate?

Metalne stepenice su vrlo čest izbor i za enterijer i za eksterijer koliko u poslovnim i javnim zgradama toliko i u kućama. Skoro obavezno požarne stepenice su metalne, jer su najsigurnije. Osim toga, sam materijal od kog se prave, bilo da je zeljeza, čelik ili aluminijum, pruža velike mogućnosti oblikovanja, struktuiranja i montaže, što nije zanemarljiv faktor. Između ostalog, možete birati oblik, konstrukciju i boju tako da se u svakom detalju metalne stepenice stilski uklope u vaš dom.

U svakom stambenom prostoru u kome je više od jednog nivoa, neophodno je stepenište radi neometanog kretanja. Sastavni dio stepeništa, pored samih stepenica, su ograde i podesti koji osim što su sigurnosni elementi strukture, čine ljepšim cijelu konstrukciju koliko i ambijent. Stepeništa su važan dio doma i zato što mnogo ljudi smatra da su prva stvar koju zapaze u nekom prostoru. Toga radi, ako ste se odlučili za stepenice u novogradnji ili prilikom renoviranja, onda je vrlo bitno da odaberete i pravi materijal.

1.1. Metalno stepenište - uopšteno govoreći

Najuočljiviji element svakog stepeništa je ograda. Vrlo je važna kao okvir i oslonac stepenica. Rekli bismo da su metalne stepenice odličan izbor za svaki prostor, a razloga za to ima više. Kovano zeljezo je samo po sebi izuzetno čvrst, postojan i dugotrajan materijal. Najvažnije karakteristike za svako stepenište su njegova čvrstina i nosivost. Metalne stepenice se prave od najboljeg metala i garantuju sigurnost. Osim toga, zbog velikih mogućnosti u dizajniranju, može se reći i da su popularne. Kombinovanje s različitim materijalima je neupitno, pa se tako kao najčešće javlja stepenište s drvenim gazištima i kovanom ogradom. Stepenice od kovanog gvožđa ili nerđajućeg čelika su takve da mogu potrajati desetinama godina. Gvožđe je vrlo zahvalan materijal za oblikovanje. Iz metalnih ploča se može izvući bezmalo svaki oblik stepenica. Prema prostoru koji stoji na raspolaganju za postavljanje stepenica, moći ćete da birate spiralno ili ravno, s podestom ili bez njega.

1.2. Mogućnosti metalnog stepeništa

Osim reklo bi se klasičnih, zeljeznih i čeličnih stepenica, sve traženije postaju i aluminijumske. I one su vrlo otporne na sve vrste atmosferskih uticaja, a pri tom ne korodiraju. Aluminijumska konstrukcija i inače zahtijeva vrlo malo održavanja. Mogu da se oblikuju, odnosno, postave na više načina shodno budućoj namjeni. Povrh svega, upravo zato što se konstruišu prema prostoru, mogu biti sasvim praktične i funkcionalne.

1.3. Jednostavno održavanje

Najvažnijom odlikom metalnog stepeništa, bilo da je u kući ili poslovnom objektu, smatra se lako čišćenje. Budući da je sam materijal vrlo izdržljiv i ne prljaju se lako, za čišćenje su dovoljni vlažan mop ili krpa. Metalne površine se uglavnom poliraju i zato su glatke te se smatraju i higijenskim.

1.4. Prednosti metalnog stepeništa

Metalna stepeništa su građevincima, arhitektama i projektantima uvijek prvi i omiljen izbor. Metalne elemente, poput ograda, mogu da kombinuju s bilo čim drugim ili da sve bude od istovrsnog metala. Puno je razloga za ovakvu popularnost.

1.4.1. Praktičnost stepeništa

Metalno stepenište se uvijek može oblikovati po mjeri, odnosno, napraviti u odgovarajućoj veličini i strukturi. Bez obzira na to da li vam je stan u minimalističkom, rokoko ili klasičnom stilu, mogućnosti oblikovanja su bezbrojne. Od metala koji su pogodni za ovakve konstrukcije, najčešće se koriste nerđajući čelik, kovano gvožđe i aluminijum. Svaka od tih opcija nadalje nudi jedinstvene estetske i izvođačke prednosti koje omogućavaju da dobijete tačno ono što želite. Najsofisticiranijim, najelegantnijim i najprestrižnijim već godinama se smatraju nevjerovatni rezultati kombinacije metala, drveta i stakla. Takve aluminijumske spiralne stepenice na primer, izgledaju sasvim moderno, industrijski robusno, a uklapaju se u svaki prostor kao svojevrstan apstraktni umjetnički komad naročite elegancije.

1.4.2. Minimalno održavanje stepeništa

Osim što su praktične i funkcionalne, metalne stepenice su poznate i po tome da skoro ni ne zahtijevaju održavanje. Za razliku od drvenih, metalnim nije potrebno zaptivanje, lakiranje ni farbanje da bi održale svoj izgled.

1.4.3. Dugotrajnost stepeništa

Metalnim stepenicama osim povremenog čišćenja nije potrebno nikakvo drugo održavanje, jer su i napravljene da budu trajne. Ovakve stepenice su funkcionalne i praktične, otporne na ekstremne temperature koliko i na vremenske promene, vlagu i druge spoljne uticaje. Bilo da su u eksterijeru ili enterijeru - mogu se smatrati idealnim rješenjem gledano iz svakog ugla.

2. Ko pravi nacrte metalnih stepeništa?

Ima više načina da dođete do nacrta stepeništa koje želite. Ako se odlučite da stepenište kupite od specijalizovanog prodavca, odnosno, proizvođača, oni će se pobrinuti za sve što je neophodno. Ako želit, međutim, unikatne stepenice po vlastitom dizajnu, arhitekta vam može napraviti projekt, a stolar može da ih napravi. Ako se razumijete u tehničke nacrte, možda možete i sami napraviti skice i razmjere.

3. Vrste metalnog stepeništa

Ramovi većine stepeništa su metalni. Razlog za to su karakteristike metala kao građevinskog i konstruktivnog materijala - izdržljivost i fleksibilnost, a svakako i njihova svestranost koja projektantima i proizvođačima daje uistinu odrešene ruke u pogledu ideja. Sljedećih šest vrsta stepeništa se najčešće sreću:

3.1. Jednoramno metalno stepenište

Ova funkcionalna, po cijeni pristupačna i jednostavna struktura se najčešće sreće, budući da omogućava direktno i najbrže kretanje s nivoa na nivo, odnosno, sa sprata na sprat. Međutim, ima situacija kada se ovakvo stepenište ne može smjestiti u dati prostor, a dešava se da, i kada ima mjesta, naručioci prosto žele stepenice drugog oblika.

3.2. Zavojito metalno stepenište

Ovakvo stepenište, zapravo, uslovljava kružno kretanje pod uglom od 90° ili čitavih 180°, što se postiže gazištima klinastog oblika. Takvim se stepenicama postižu vrlo zanimljivi arhitektonski efekti, a bezbednije su od spiralnih.

3.3. Stepenište L oblika

Ovakvo stepenište ima zavoj od 90° i umetnut podest. Gazišta su pravougaona, pa su samim tim ove stepenice sigurnije i pristupačnije.

3.4. Stepenište U oblika

Ovaj tip stepeništa se naziva još i lomljenim, jer do podesta ima jedan ram i postavljeno je u jednom smjeru, a od podesta ima drugi, u suprotnom smjeru, pa je i zaokret od 180°. Sam podest je odmorište, ali i funkcionalni, sigurnosni element.

3.5. Kružno stepenište

Ovakvo stepenište je poprilično popularno jer zaista ostavlja jak stilski utisak, premda se ne bi moglo nazvati najsigurnijim niti najfunkcionalnijim. Svako gazište je drugačijeg oblika i veličine te se čini da ono izgleda kao sliveno. Takva struktura je vrlo kreativno i elegantno rješenje, premda skuplje od ostalih.

3.6. Spiralno metalno stepenište

Okvir, odnosno, ram ovog stepeništa je takođe okrugao. Zavoji iznose ukupno 360° gledano odozdo nagore i obrnuto, dok je na podu opisan pun krug. Ovakve stepenice su vrlo praktične za manje prostore pošto spirala mjenja ravne merdevine ili strme stepenice, a pri tom je elegantnija i ljepša.

4. Osnovni preduslovi za postavljanje metalnih stepenica

Pri planiranju stepeništa postoje brojni činioci koji se moraju uzeti u obzir. Najupitniji su veličina, konstrukcija i materijali. Pored toga, stepenište mora odgovarati postojećim građevinskim propisima. Evo o čemu se još mora voditi računa:

4.1. Dimenzioniranje metalnog stepeništa

Iako možda na prvi pogled izgleda drugačije, određena pravila postavljanja stepeništa se ne smiju prekršiti. Na prvom mjestu je sigurnost, pošto nepravilno ugrađena, zapravo, loše isplanirana i proračunata stepeništa predstavljaju opasnost. Ako odlučite da cijeli projekat izvede arhitekta, to je odličan izbor. Stepenice moraju biti najviše 22 cm visoke i najmanje 22 cm široke. Najveći dozvoljeni nagib je 42°. Cijelo stepenište treba da ima ogradu bar s jedne strane ako su stepenice uže od metra, odnosno, s obe strane, ako su šire od metra. Ograda stepeništa može biti najmanje visine 90 cm. Ograda ne smije da ima otvore između stepenica niti sama ograda treba da je šira od 10 cm. Iznad svake stepenice mora biti još najmanje 2 m prostora; u stvari, dovoljno visine iznad glave prosječnog čovijeka.

4.2. Veličina stepeništa

Veličina je možda i najbitniji faktor u nacrtu stepeništa. Veličina se određuje prema potrebnoj visini. Ta visina se mjeri od linije poda do linije plafona, a onda se dijeli na određeni broj stepenika. Prosečno su stepeništa visoka oko 2,6 m što se dijeli s uobičajenom visinom gazišta od 20 cm i dobija se 13 stepenika. Potom se mjeri cijeli prostor koji je na raspolaganju za dužinu stepeništa imajući u vidu da nagib ne smije biti veći od 42°, pa se po tome određuje dubina svakog gazišta.  

4.3. Širina stepeništa

Kada je širina u pitanju tu nema nekih posebnih ograničenja, ali se uglavnom računa da je oko 86 cm dovoljno ili nešto više za glavno stepenište. Za sekundarna stepeništa se preporučuje da ne budu uža od 60 cm.

4.4. Položaj stepeništa

Najbolje mjesto za stepenište se razlikuje od kuće do kuće i uglavnom zavisi od tlocrta. Uopšteno govoreći, uvijek se gleda da ono bude u blizini ulaznih vrata, jer uopšte nije praktično da se prolazi kroz cijelu prostoriju da bi se došlo do stepenica. Osim toga, ako kuća ima tri sprata to stepenište mora biti i požarno. Sledeći faktor je prirodno osvjetljenje te stepenice kao masivan element enterijera ne treba da ga blokiraju niti prave veliku sjenku.  

4.5. Oblik stepeništa

Ako želite da osigurate to da stepenište bude tačno onakvo kakvo ste zamislili, i lijepo i zgodno, razmislite i o izvesnim nestandardnim oblicima. Možda bi bilo dobro da novo stepenište ima mjesta za odlaganje ili zastakljene dijelove kako bi što više prirodne svjetlosti ulazilo u prostor. Stepenice s ostavom su takođe odlično rješenje za maksimalnu iskorišćenost praznina. Pri skiciranju uvijek imajte na umu pravce iz kojih dolazi dnevno svjetlo. Ima situacija kada je to teško, prosto zato što su stepenice u centralnom dijelu kuće, daleko od prozora. Ako je to u pitanju, bolje osvjetljenje se postiže reflektorima iznad vrata, bilo sa spoljne bilo s unutrašnje strane ili oboje.

Možete upotrebiti i drugačija svjetla ili LED trake ako za drugo nema mjesta. LED diodama možete oblijepiti ivice tako da stepenice budu i bezbjednije. Dobra osvijetljenost stepenica nije važna samo zbog praktičnosti, već i zbog estetike, pošto osvetljeno pokućstvo izgleda življe. U svakom slučaju, uvijek se preporučuje svjetlo bar u dnu i na vrhu stepeništa koje uključujete i isključujete dvostranim prekidačem.